[vervolg] Je autobiografie schrijven, of je levensverhaal, hoe doe je dat eigenlijk? Deel 2!
Wees realistisch
‘Zoals Van Dis, zo zou ik wel willen schrijven’. Als je op vioolles gaat, verwacht je dan dat je binnen afzienbare tijd naast de wereldberoemde violist Joshua Bell staat? Nee, toch? Van Dis schrijft zijn hele leven al, elke dag. Zonder schrijven kan de beste man niet leven.
Voor de meesten die een autobiografie willen schrijven, geldt dat niet. Die kunnen heel goed zonder leven, in tegendeel, ze hebben juist een zetje nodig om het te gaan doen. Het is hun overtuiging dat het familieverhaal, levensverhaal of dat ene waargebeurde verhaal op papier moet omdat nog veel meer mensen zich erin zullen herkennen. Dát is de beweegreden dat ze het boek gaan schrijven, niet de schrijversvitaminen zoals die voor Van Dis gelden.
Af en toe spreek ik iemand die mij vraagt: ‘dus na die schrijfweek in Spanje is het boek niet af?’ Als die persoon dan al sinds 1996 een boek wil schrijven, getuigt dat van weinig zelfkennis en realiteitszin. Zorg bij het schrijven van je verhaal dat je een realistisch doel voor ogen hebt. Zowel in hoelang je erover zult doen, als in schrijfniveau. Je wilde geen bestseller schrijven, je wilde een boek schrijven.
Wat schrijven met je doet
Je autobiografie schrijven geeft je bergen inzicht, je gaat een reis aan met jezelf. Van Dis verwoordde het ooit eens zo: ‘Ik weet nog goed dat ik op m’n 18de voor de kinderrechter moest verschijnen omdat ik dan officieel de naam van mijn vader zou krijgen, maar dat ik dat niet wou omdat ik die man haatte. Pas door erover te gaan schrijven en in het schrijven herinneringen toe te laten en constructies te maken, kwam er ook iets van genegenheid uit.’
Ook deelnemers aan de schrijfweken in Spanje ervaren dit. Je pen confronteert je met een andere waarheid dan die je altijd zag. Schrijven verrijkt je als mens, zeker als het autobiografisch is. De inzichten komen al schrijvend ongedwongen bovendrijven.
Ook door te vertellen over je aankomende boek, door erover te praten zou het zomaar kunnen dat je leven en familiebanden in een ander daglicht komen te staan. Ik heb mooie voorbeelden van dichtbij mogen meemaken. Een dochter had een slechte relatie met haar vader. Toen hij overleed was ze opgelucht en daar had ze alle reden toe. Ze meende dat haar zus het overlijden van hun vader heel anders zag, maar toen ze onlangs over haar boek vertelde, liet de zus weten dat ze dat precies zo had ervaren. Ze begrijpen elkaar nog lang niet, maar toch stelde het gerust dat zij dit gevoel herkende (en erkende, dat ook).
Een andere deelnemer vroeg haar dochter of zij iets wilde weten over haar leven zodat ze dat kon meenemen in haar levensverhaal. De vraag die zij stelde opende nieuwe gesprekken die moeder en dochter niet eerder hadden. Weer een ander schreef een brief in boekvorm aan haar kind die ze jaren niet had gesproken waarna hun relatie helemaal herstelde. Een levensverhaal geeft inzicht, voor jezelf maar ook voor de anderen die jouw boek mogen lezen. Wie dat zijn, dat bepaalt de schrijver.
Tot slot: word gedrukt
Met een schrijfreden en schrijfplan op zak verzamel je moed en daadkracht om ervoor te gaan. Het zijn precies de schrijfingrediënten die je hard nodig zult hebben bij het schrijven van je boek, die ervoor zorgen dat je gevoel houdt met je verhaal en doorzet.
Maar ik kan het niet vaak genoeg zeggen, leg de lat niet te hoog want daardoor slaat het ‘ik-wil-een-boek-schrijven’-idee als een biertje dood. Als het niet in het begin gebeurt, dan wel halverwege, simpelweg door een te grote ambitie. En dat is zo zonde! Onnodig, dat is het ook.
Creëer overzicht in de chaos met een schrijfplan. En kom je er alleen niet uit, overweeg dan een schrijfweek in Spanje, want dat zorgt voor structuur in hetgeen je te vertellen hebt. En dan weet je één ding zeker: voor je het weet ben je veranderd van een wandelend romannetje in een gedrukte.
