Boeken schrijven met veranderkracht, kan dat? Jazeker! Vandaag is het Internationale Vrouwendag en speciaal daarvoor zet ik deze drie vrouwelijke schrijvers in het licht. Wat ze delen is dat hun boeken grote veranderingen teweeg brengen. Laat het de inspiratie zijn voor jouw eigen autobiografische boek!
Susan Smit
Boeken schrijven doet Susan Smit al sinds haar 25e. Afgelopen mei 2021 verscheen De heks van Limbricht, naar het waargebeurde verhaal van een vrouw die in 1674 als heks werd aangewezen en berecht. Heb je het boek nog niet gelezen, ren dan gelijk na het lezen van dit artikel naar je boekwinkel.
Het is de niet eerste keer dat Susan Smit over heksen schreef, in 2009 verscheen van haar hand het boek Heks. Lees haar eerste en laatste boek en je hebt een goed portret van deze speciale vrouw te pakken.
Pukkel
Bij hekserij denken velen nog aan een vrouw met een pukkel op haar neus, een zwarte hoed, een bezem in de hoek en toverspreuken. Maar nu steeds meer mensen een spiritueel pad bewandelen komt hekserij meer en meer om de hoek piepen.
‘Het is mijn wens dat lezers in aanraking komen met deze oude westerse wijsheid, of je nu besluit je verder te verdiepen in hekserij of gewoon eens wilt kennismaken met de heks in jezelf. Die levensbeschouwing bied ik niet aan om als waarheid aan te nemen.’
Heksenvervolging
Het woord heks heeft nog altijd een nare bijsmaak. Waar is dat ontstaan, denk je misschien.
Vanaf de inquisitie werden mondige vrouwen uit de weg geruimd. Dat werd steeds makkelijker toen het handboek uitkwam in 1486 Malleus Malificarem, de hamer van de opzettelijke kwaaddoensters. De vrouw zou van nature slecht, zwak en inferieur zijn. De verspreiding van het boek was eenvoudig geworden sinds de boekdrukkunst in 1460. Heksen hadden een pact met de duivel gesloten, aldus de Kerk. Met het boek in handen was heksenvervolging (lees gerust: vrouwenvervolging..) een peuleschil. Zo stond er precies geschreven hoe je een heks herkent en deze straft.
Mind you, het ging niet over een paar kruidenvrouwtjes die op de brandstapel terechtkwamen. Het ging om vijftigduizend tot honderdduizend vrouwen die ter dood werden veroordeeld plús alle vrouwen, die het zwijgen op werden gelegd.
Het mooie van hekserij
Hekserij is gebaseerd op de natuurwetten, zoals het sjamanisme, maar de westerse vorm, waarbij het gaat om verbinding, JOY, liefde en harmonie. ‘Het eert zowel het mannelijke als het vrouwelijke, het geestelijke als het lichamelijke, het aardse als het bovenaardse, het verdriet als het vreugdevolle, het tastbare als het bovennatuurlijke.’
Dankbaar
Ik ben dankbaar dat Susan Smit de brandstapelangst heeft doorstaan (dit is Susan’s term voor als iets of iemand je verhindert je om uit te spreken waar jij voor staat, om ruimte in te nemen in de maatschappij, om je eigen kracht en wijsheid uit te dragen) en haar boodschap de wereld in heeft geslingerd ver voordat velen ons eraan toe waren.
Lees haar boeken of luister naar deze uitzending van Kukuru als je haar ideeën (beter) wilt leren kennen.
Virginia Woolf
Oh wat bewonder ik deze vrouw, en vooral omdat ze haar tijd ver, ver vooruit was. Woolf was een Brits schrijfster (1882-1941). Ze schreef over overpeinzingen, seksualiteit, ziekzijn, kon heel precies waarnemen en filosofeerde volop.
Eigen uitgeverij
Haar boeken de wereld in brengen lukte haar omdat ze met haar man Leonard Woolf – ook schrijver – een handdrukpers midden in de woonkamer plaatsten. Het was de start van hun eigen uitgeverij, de Hogarth Press, die al haar boeken publiceerde. Een soort self publisher avant la lettre?
In 1929 kwam er een essay uit, genaamd Een kamer voor jezelf waarin Woolf het heeft over wat een vrouw nodig heeft om romans te kunnen schrijven. Zet jezelf in haar tijd en vóel hoe groots dat dit was, zo tussen de eerste en tweede wereldoorlog, een tijd waarin mannen het voor het zeggen hadden.
‘Alleen door het in woorden te vatten kan ik de dingen heel maken. Deze heelheid betekent dat het ontdaan is van zijn macht om me pijn te doen. Het vervult me, misschien juist omdat ik de pijn wegneem, met een grote bevrediging om de losse stukjes samen te voegen.’
Autobiografische elementen
Wanneer je de geschiedenis van Virginia Woolf een beetje kent, zie je veel autobiografische elementen terugkomen in haar boeken. In De jaren sterft bijvoorbeeld ook de moeder van het gezin. Virginia verloor haar moeder toen ze 13 was en raakte toen voor het eerst in een psychose, iets wat haar hele leven terugkwam.
Stenen in zakken
Op 28 maart 1941 liep Virginia de rivier de Ouse in, haar zakken gevuld met stenen omdat ze volgens haar afscheidsbriefje de gekte (de stemmen in haar hoofd) niet meer aan kon. Gek of niet, we zijn gezegend met haar boeken.
‘Er is maar één plek waar ik me werkelijk volledig privé waan: op de wc. Van het toilet verwacht ik namelijk dat het altijd een privé-ruimte zal zijn. Daar kan ik volledig verdwijnen. Soms zit ik daar net zo lang te tikken totdat ik mijn deadline heb gehaald – totdat de toiletbril in mijn billen en dijen gedrukt staat. Voor mij heeft het toilet de status van een ‘kamer voor jezelf’. – uit: Kamer voor jezelf
Filmtip
Mocht je nog niets van haar hebben gelezen, kijk dan de film The Hours. Nicole Kidman speelt daarin Virginia Woolf en Meryl Streep Mrs Dalloway. Daarna direct het boek lezen. Andersom kan natuurlijk ook, eerst het boek, dan de film.
Maya Angelou
Maya Angelou (1928-2014) is een Amerikaanse heldin die niet mag ontbreken. Ze schreef, danste, zong, acteerde, regisseerde, dichtte en gaf lezingen. Waarom ze hier niet zo bekend is als in haar thuisland, is mij een raadsel. Haar bekendste boek is gelukkig wel vertaald naar het Nederlands, Ik weet waarom gekooide vogels zingen.
Het is een openhartige autobiografie vol met doorzettingsvermogen van een zwarte vrouw in een vijandige, blanke wereld. Huiveringwekkend zijn de minachting en onderdrukking; hartverwarmend Angelou’s successen als zangeres, danseres en schrijfster; ontroerend het contact met haar Afrikaanse wortels.
Black lives matter (literair gezien)
Ze hoorde bij de Harlem Writers Guild, een Afrikaanse-Amerikaanse schrijversgroep. Die groep bestaat nog steeds en mag je gerust zien als het literaire geluid van Black lives matter. Angelou kreeg nog meer faam toen ze werd gevraagd een gedicht te schrijven en voor te dragen tijdens de inauguratie van Bill Clinton.
Als je haar boeken leest voel je een vrouw die rechtstreeks tot je hart spreekt. Je vindt herkenning op allerlei vlak. Over het geweld dat haar en elke zwarte vrouw is aangedaan en hoe ze erna opstond. Seksueel misbruik. Haar pijnlijke jeugd.
Complex maar simpel
Angelou’s boeken zijn simpel. Dat is precies wat zo moeilijk is om te doen; complexe levens simpel op papier krijgen.
‘Once I really got into to it I was following a tradition established by Frederick Douglass (een gedreven strijder tegen de slavernij) which is the slave narrative. Speaking in the first person singular. Talking about the third person plural. Always saying “I”, meaning “we”.’
Als je meer wilt weten over deze krachtige vrouw, kijk de schitterende documentaire Maya Angelou: And Still I Rise. Circa na een kwartier komt al snel een stuk over de lach van de zwarte vrouw; de kracht ervan. Het emotioneerde mij diep omdat ik die lach al jaren verkeerd interpreteerde…
Ik buig voor álle vrouwelijke schrijvers, ook voor jou.
De stem van vrouwen is heel lang weggeweest of was aanwezig op de achtergrond, maar onze werkelijke plek is: op de voorgrond, náást de mannelijke schrijvers. Steek je kop boven het maaiveld. Wees zichtbaar. Deel je verhaal. Leer ervan en laat anderen ervan leren. Onze vrouwenkracht is ongekend, let’s celebrate it!
