Je kent hem vast. Dat stemmetje in je hoofd dat de hele tijd lijkt te zeggen ‘pas op, kijk uit, niet doen, wie denk je wel dat je bent, niet goed genoeg, dit kun je niet’. Ik kan nog tien regels doorgaan. We noemen hem Criticus. Hoe kun je het beste met hem omgaan tijdens het schrijven van je boek?
Criticus is een drammerig exemplaar, hij laat zich niet makkelijk wegsturen en eigenlijk is hij er altijd ongevraagd bij. Tot het irritante aan toe soms. Hij reageert al voordat je hem iets hebt gevraagd, soms voelt het eerder als voortijdig bemoeien. Hem de mond snoeren, mwaah, dat lukt niet zomaar. En vaker wel dan niet leidt hij je in wat je doet. Criticus gaat problemen liever uit de weg. En daar lieve mensen, is hij de hele dag mee bezig. Met het voorkomen van problemen, moeilijkheden en gedoe. Hij haat onveiligheid, gekke uitspattingen en creativiteit. Liever gaat hij mee met het gewone, het veilige, het geijkte. Eigenlijk is hij een angsthaas ten voeten uit.
Dus als jij een boek wilt schrijven, gaat het gesprek tussen jullie ongeveer zo:
Moet dat, een boek schrijven?
Ja, dat moet, ik wil het al heel lang en nu is het moment.
Ik voel het in elke vezel van mijn lijf, het moet eruit.
Maar dat kun je toch helemaal niet, een boek schrijven.
Leg die pen neer. Zonde van je tijd.
Je hebt nog tien andere dingen die je beter kunt doen.
Trouwens, er bestaan al tig boeken over dit onderwerp.
Wie ben jij nou helemaal om er een boek over te schrijven.
Wedden dat ik het kan, en houd je mond, ik ben aan het werk.
[drie weken later]
Ha, kijk dan wat een troep je hebt geschreven.
Nu zie je het pas hè, nu je het naleest.
Ik zei het toch. Niet doen dat boek. Je kunt het niet.
Je hebt gelijk. Wat een onzin. Laat ook maar.
Gelukkig, ga gewoon doen wat je altijd doet.
Op een dag las ik het boek van Elisabeth Taylor. Haar boek is een van de liefste boeken over angst en onze interne criticus die ik ooit tot mij nam: de beste voeding om te begrijpen hoe het werkt in ons hoofd. Ze maakt van de innerlijke criticus een persoon en dat veranderde mijn hele kijk op dat deel van mezelf.
Het lijkt wel of we constant in discussie zijn met Criticus: hij is tegen en jij bent voor. Elisabeth legt in haar boek Big Magic uit dat dat niet hoeft.
- Erken Criticus alsof het een persoon is (‘heel goed dat je meegaat met deze schrijfreis, ga lekker zitten, net als Dapperheid, Zin, Euforie, maar doe me een lol, ga achterin zitten en houd je mond tenzij het nodig is’ (Zin zit naast je!))
- Luister naar wat hij wil zeggen en bevraag hem (‘je vindt dat ik het niet kan, waarom niet, leg het eens uit?’)
- Bedank hem (‘bedankt voor je woorden, zou je nu weer stil willen zijn, ik heb je advies tot mij genomen en ga rustig beslissen wat ik daarvan vind’)
- Zet jezelf achter het stuur (dit is niet zozeer iets om te zeggen maar om te doen; ga achter het stuur zitten, jij bent je de leider van je schrijfreis, ga heen waar jij wilt)
Zit je ook vaak met je interne criticus in de knoop en maak je er graag een criti-KUS van? Dan zijn de vier bovenstaande de te nemen stappen in een notendop. Wil je meer weten, bestel dan het boek van Elizabeth (bijvoorbeeld hier). Geloof me, het schrijft een stuk lekkerder als je weet hoe je hem uitschakelt als hij belemmerend wordt voor het schrijven van je boek.
Succes!
Geschreven door Brenda van Es
