Boek of losse verhalen?

Nu je er een boek van wilt maken, lijkt de samenhang tussen al die losse schrijfsels die je hebt liggen, troebel. Wat heb je eigenlijk nodig om van al die losse verhalen een boek te maken?

De boel herschrijven

Zo’n vier à vijf jaar terug schreef ik losse schrijfsels: aantekeningen, stukjes op Facebook, e-mails. Het ging over ons vertrek uit Nederland, en hoe het ons verging in Spanje. Van al die losse stukjes wilde ik ooit een keer een boek maken.

De eerste stukken schreef ik al in 2014. Ze leken eerder op dagboekfragmenten dan op een passage uit een goedlopend verhaal. De boel moest herschreven worden, dat was duidelijk. Vooral om in een boek die o zo gewilde diepere laag naar voren te laten komen. Maar welke diepere laag dan? Ik voelde een schrijfspagaat die je misschien wel herkent. Losse stukken maken nog geen boek. Want een boek, dat is hele andere koek.

Het boek moest eruit

In 2016 werd het menens, dat boek. Die losse stukken moesten, na al die jaren schrijven, een boek worden van laten we zeggen 200 pagina’s. Een kaft met daartussen ons leven in Andalusië, gevat in woorden en zinnen. Ik had er zin in en mijn schrijfverlangen was groot. We woonden nu drie jaar in Spanje, en telkens werd door anderen de zonnige kant benadrukt wat totaal geen deed geen recht aan dat wat het ook was. Verdriet, eenzaamheid, het niet weten, de spanning, de cultuurverschillen. Ik wilde dat rechtzetten. Maar het schrijven ervan voelde als los zand. Het bleef zo verhalerig, terwijl ik de diepte in wilde. Het leek of ik niet kon duiken, bang voor wat ik onderwater kon aantreffen. En ik wist niet eens wat. 

Alles heeft met elkaar te maken

En toen zag ik het gebeuren in mijn eigen verhaal. De samenhang ontstond dankzij oude stukken van 7 jaar geleden, die ik vond op mijn computer. Over het al dan niet kinderen krijgen en vrijheid. Over hoe we in Panama een schop onder onze r**t kregen om ons hart te volgen. Over de dood en wat dat oplevert. Mijn lieve broer overleed in 1996 tijdens een verkeersongeluk. Ik was 18 jaar en leerde al vroeg dat het aardse leven eindig was. Pats-boem; de dood kwam zonder aankondiging. Zonder al te diep in te gaan op het verdriet dat het losmaakte in ons gezin, ontstond tijdens het lezen van al die losse stukken – de samenhang van mijn verhaal. De inzichten staken als een bos zwaarden recht in mijn hart. ‘Alles heeft met elkaar te maken,’ hoe vaak had ik dat al niet gezegd tegen deelnemers van de schrijfweken in Spanje! En nu werd het mij duidelijk in mijn eigen verhaal.

Oorzaak, gevolg, dat gaat het hele leven door

Emoties leken mijn vingers te verlammen waardoor er geen letter op papier kwam. Het schrijven van mijn persoonlijke verhaal verstilde. Het leek erop dat geen één enkel gedachte de achterste dominosteen aantikte die alle volgende in beweging kreeg.

Ik was niet zomaar in levensverhalen terechtgekomen en deed dat niet zomaar in Andalusië. Dat is het verrijkende van het schrijven van je verhaal. Er is in je leven telkens oorzaak, gevolg, oorzaak, gevolg, oorzaak, gevolg etc. Ik kwam er alleen niet zo goed uit.

Tot het inzichten begon te regenen omdat ik accepteerde dat ik mijmertijd nodig had. tijd om na te denken over oorzaak gevolg. Waarom was ik in levensverhalen beland? Welke losse verhalen waren daaraan voorafgegaan? Pas toen ik dat als geheel zag, trok het verlammende gevoel weg. Opnieuw maakte ik mijn schrijfplan en schreef in zeven maanden mijn boek.

Samenhang maakt een boek

Door de samenhang verbond ik hoofdstukken. De structuur die al uitgezet was, kreeg met de bladzijde meer stevigheid. Waar het eerst om een ik-vertrek-verhaal leek te gaan, ging het nu over verliezen, loslaten, verdriet, euforie, je hart volgen. Het werd levensecht. En het mooie was: de losse verhalen stonden niet meer los. Het werd een geheel. Het werd een boek en dat schreef een stuk prettiger.

Schrijven is reflecteren

Een boek schrijven over je leven is werken en diep nadenken. Zelfreflecties zijn er onmiskenbaar mee verbonden. Meerdere malen huilde ik boven het papier; elke traan heb ik nodig gehad om die diepere laag te zien. En daar zit de complexiteit: je wilt als schrijver niet verdrinken in je verdriet, maar emotieloos schrijven is geen optie. In die spagaat heb je als schrijver de balans te zoeken. Daar zit niet alleen je verhaal. Daar zit je boek.

Wees lief voor jezelf

Meer dan ooit tevoren waarschuw ik schrijvers aan de Spaanse schrijftafel voor die schrijfspagaat. Want schrijven over de dood, over eenzaamheid, over een ziekte, over geheimen, over niet begrepen worden, over de zoektocht of over welke andere strijd dan ook, gaat niet zonder emoties. Je herleeft die gebeurtenis ten diepste.

Het gaat om het ontdekken van de samenhang die je eerder wellicht niet zag. Dat is waar diepgang, gebeurtenissen en emoties samenkomen. Het is daar waar de diepere laag zich ontvouwt.  

Zo voorkom je een schrijfspagaat: 4 tips

• Kijk naar je verhaal alsof het een film is. Dat is een goede afstand om niet autobiografisch te schrijven, maar wel persoonlijk.
• Als de tranen komen, wees dankbaar voor de emotie maar kwel jezelf niet áán de schrijftafel. Weet jezelf te herpakken (ga uit je emotie, zet bijvoorbeeld koffie / thee), je tranen te drogen (zorg voor zakdoekjes) of gun jezelf tijd om tot rust te komen en maak een wandeling, weg van het papier.
• Ga niet ín je verhaal zitten. Probeer ernaar te kijken. Zie punt 1.
• Wees luchtig op z’n tijd. Bijvoorbeeld door een dialoog te gebruiken in je verhaal.

Weet je wat het is? Met losse stukjes schrijven kom je makkelijk op adem. Je gaat duizend woorden onder water, daarna is het klaar. Maar zestigduizend woorden onder water vraagt om een route en uithoudingsmogen. Tja, een boek, da’s hele andere koek.

PS: Sommige teksten werden onderdeel van ‘In Spanje schijnt altijd de zon’ welke in maart 2018 verscheen. Je bestelt het boek hier.

Meer inspiratie om (eindelijk) je boek te schrijven?

Heb jij het gevoel dat het tijd is om je boek te schrijven? Niet rondlopen met het idee van een boek, maar in beweging komen? Laten we vandaag beginnen. Meld je aan voor de checklist met de 10 súperbelangrijke vragen voor je boek. Klik hieronder. Duizenden mensen gingen je al voor!