Films over schrijven
Ze zijn er al jaren, maar de goede moet je zoeken. Als story junkie houd ik niet alleen van levensechte verhalen, maar ook van (cult)films. Ik heb 14 films over schrijven voor je op een rij gezet.
Filmkijken in de openlucht, een fenomeen dat in Granada voor de Spaanse zomermaanden lijkt te zijn uitgevonden. Vaak worden ze gratis vertoond of je betaalt een euro of vijf om op de meest betoverende plekken te genieten. Zo keek ik meerdere films in het park van Lorca en in het Sacromonte met uitzicht op het Alhambra.
Alsjeblieft! 14 films over schrijven
Er is zijn zoveel redenen om naar films te kijken over schrijven. Zo let ik op verhaallijnen, scènes, beelden en de manier van vertellen. Ook op perspectieven trouwens, én op de symboliek. Er valt zo ontzettend veel af te kijken bij filmmakers (en bij theatermakers trouwens ook). Soms kom ik ogen tekort.
Een aantal van de onderstaande films zag ik op het witte doek, en een aantal online. Netflix is onuitputtelijk op dat front.
Blog: films over schrijven, door Brenda van Es
Op nummer één van de lijst staat een film die ik een keer in de zomer zag, el Ciudadona Ilustre. Over verhaallijnen gesproken: wauw! Maar ook de andere films zijn stuk voor stuk het kijken waard.
Komen ze!
#1 EL CIUDADONA ILUSTRE (2016)
Spaanse film over een succesvolle schrijver. Ook te bekijken in het Engels via Netflix, zoek op The Distinguished Citizen.
Daniel Mantovaniis een succesvol auteur, woont in Barcelona en wordt uitgenodigd voor lezingen. Hij krijgt een uitnodiging om te spreken in Argentinië, in zijn geboortedorp Salas, waar hij al 40 jaar niet meer is geweest. Desondanks accepteert hij de uitnodiging. De eerste tekenen van het verhaal beginnen zich te vormen. Hoe komt hij in Salas en waarom hebben ze hem in hemelsnaam uitgenodigd?
Belangrijkste les
Wees verrassend voor je lezer.
Wat een plot! Aan het eind van de film verliet ik de setting met ‘boca abierta’ (open mond). Deze film laat zien wat de lol ervan is om je lezer op het verkeerde been te brengen. Verhaallijn in een verhaallijn stoppen, want dat is wat de filmmaker heeft gedaan. Dat verwart de kijker en zet aan tot nadenken. Ga ‘m kijken, leer je veel van!
#2 L’ATELIER (2018)
Kijk hier de trailer.
Het is zomer in La Ciotat, een vervallen havenstad in de buurt van Marseille. Onder leiding van de bekende auteur Olivia is een schrijfworkshop opgezet voor een groep jongeren, waarbij ze samen een misdaadthriller gaan schrijven. Een van hen, Antoine, zoekt steeds de grenzen op en provoceert, wat de workshop nogal verstoort en de andere cursisten irriteert. Wanneer Antoine een gewelddadige moordscène schrijft, lijkt hij de moordenaar iets te goed te begrijpen. Ondanks de afkeer die Olivia voelt voor de opvattingen van Antoine wil ze begrijpen wat hem drijft.
Belangrijkste les
Compassie kunnen voelen voor het slechtste in de mens, dan heb je een personage goed neergezet. Empathie betekent ook: verwonder je, vraag door, zorg dat je weet hoe het zit.
#3 THE GHOST WRITER (2010)
Een verfilming van het boek Ghost van Robert Harris door Roman Polanski. Een thriller en politieke satire tegelijk (klein detail: het verhaal liep destijds qua ondergang nogal synchroon met die van Tony Blair). Verfilmd doet het verhaal het ook niet slecht. Oké, dat zeg ik verkeerd. Op het doek schittert het aan alle kanten! Het lijkt een mooie kans te zijn maar waar stapt deze ghost writer eigenlijk in? En waarom is er nog een ghost writer?
Belangrijkste les
Schrijf je het levensverhaal van een ander? Breng in kaart wat de opdracht is, zet kaders en definieer. Deze ghost writer nam de interviews af op een eiland. De schrijver is daar overduidelijk niet in zijn element, en dat is preciés waardoor je je als kijker ook steeds benauwder voelt. Ben je ghost writer voor een ander? Zorg ervoor dat je jouw voorwaarden overlegt aan je opdrachtgever en staar je niet blind op ‘de geweldige mooie kans’.
#4 THE MISERY (1990)
Fan van Stephen King? Snap ik. Die man beheerst de kunst van spanning in het verhaal brengen als geen ander. Kijk hier voor de trailer.
Je hoopt er natuurlijk nooit mee te maken te krijgen maar stel, je bent een succesvolle schrijver en wordt gegijzeld door een fan. Simpelweg omdat ze niet kan accepteren dat een personage is vermoord door de schrijver. Dat gebeurt schrijver Paul Sheldon in deze film.
Belangrijkste les
Drie dingen. Ten eerste de titel. Die zegt alles. Slechts één woord. Dat is niet knap, dat is heel knap.
Ten tweede leerde ik van deze film dat je als schrijver kunt wegzakken in het schrijven. Verslavende middelen en schrijven, of dat nu drank, drugs of iets anders is, de combinatie opzoeken met je verhaal kun je maar beter vermijden. Tegen cursisten zeg ik altijd: wees lief voor jezelf. Daarmee bedoel ik ook: verslavende middelen horen niet thuis bij je schrijfproces want voordat je het weet zak je weg in je verhaal. En dat kan grote gevolgen hebben.
Ten derde. Het is dan wel fictie, maar beangstigend is het wel om te zien dat iemand je zou willen vermoorden om dat wat je schreef. Voor sommige levensechte verhalen ken ik helaas gevallen waar dat gevaar, in mindere mate wellicht, daadwerkelijk bestaat. Denk aan boeken over narcisten. Het laat je zien wat de gevolgen kunnen zijn van het boek dat je wilt schrijven. Soms nemen we een groot risico als schrijver. Ben je daartoe bereid?
pssst: vergeet niet Stephen King’s boek te lezen Schrijven & Leven. Ik schreef er eerder een blog over.
#5 JULIE & JULIA (2009)
Gebaseerd op het boek Julie & Julia van Julie Powell. De film verhaalt twee waargebeurde verhalen waarvan de eerste zich afspeelt rond 1948 in Parijs. Om iets om handen te hebben en niet de hele dag thuis te zitten, besluit Julia die met haar man, een Amerikaanse diplomaat in Parijs, de Franse keuken onder de knie wil krijgen. Ze kneedt alle culinaire ontdekkingen om tot woorden en schrijft het eerste Engelstalige kookboek van de cuisine française.
Zestig jaar later gaat Julie aangemoedigd door haar man dagelijkse bloggen over alle gerechten uit het boek van Julia. In een jaar tijd probeert ze alle gerechten te bereiden.
Belangrijkste les
Zeker drie lessen! Twee verhalen koppelen, die van Julie aan die van Julia, verdiept het verhaal. De twee vrouwen in verschillende tijden, beiden bezig met koken; wat is het boeiend om dat naast elkaar te zetten. Daarnaast wordt Julie aangemoedigd door haar partner om te gaan bloggen over koken. Dat is minstens een eis voor schrijvers: je hebt aanmoediging nodig en hoe dichterbij je die kunt krijgen, hoe beter.
De derde les is er eentje die je vast kent. Ze werkt met een deadline voor haar blogs, om ervoor te zorgen dat het haar echt gaat lukken. Dat geldt voor een boek precies zo. Geen deadline? Dat geeftje wellicht te veel vrijblijvendheid, het ontbreekt aan urgentie om het af te maken. Ligt niet aan jou, het is iets menselijks. We presteren vaak pas als we moeten.
#6 THE WORDS (2012)
In het Spaans heet deze film El ladron de las palabras wat veel meer recht doet aan de inhoud (de dief van de woorden, als je het letterlijk vertaalt).
De hoofdrolspeler is de falende jonge schrijver Rory Jansen. Hij gaat op huwelijksreis in Parijs waar zijn oog valt op een oude koffer, die hij verderop in het verhaal cadeau krijgt van zijn vrouw. Hierin blijkt een oud manuscript te zitten. Zonder dat iemand het weet, geeft hij dat vervolgens met groot succes uit als zijn eigen werk. Ook zijn vrouw weet hier niets vanaf. Het boek gaat als een dolle. Tijdens een wandeling in het park herkent een oude man de schrijver en gaat naast hem zitten op een bankje. Hij maakt een achteloos praatje en laat op sublieme wijze weten dat hij de werkelijk auteur is. Rory wordt stil, de man vertrekt en laat hem verslagen achter.
Belangrijkste les
De verscheurdheid van de schrijver is na de onthulling elke minuut voelbaar: enerzijds een geweldig verhaal, anderzijds de pijn dat het niet het zijne is. Maar ja, is het niet zo dat het verhaal de schrijver vindt? Die mening deel ik met Elizabeth Gilbert die erover schreef in Big Magic. Vindt een verhaal jou, zoals in dit geval, probeer dan de verhaaleigenaar te achterhalen. Want met zijn (of haar) goedkeuring het verhaal schrijven en succes behalen, voelt ongetwijfeld een stuk prettiger.
#7 FREEDOM WRITERS (2007)
Deze film vat de kern samen van 100 Jaar Na Vandaag. Iedereen heeft een verhaal.
O, wat is deze weer mooi! Een nieuwe lerares, Erin Gruwel, gaat Engelse les geven op een middelbare school in Amerika. Ze krijgt de klas toegewezen met de slechtst presterende leerlingen. Onderling is er veel geweld, alles draait er om je huidskleur en waar je vandaan komt. Ze hebben helemaal geen zin in de lessen van Erin totdat ze met ongewone, passievolle lesmethodes toch tot de kern weet door te dringen.
Belangrijkste les
Ze gebruikt bekende boeken die ondersteunen wat ze wil overbrengen. Dat is ook bij het schrijven van jouw boek mogelijk. Als jij schrijft over de oorlog, is citeren uit een ander boek een optie. Let op, er is citeerrecht, hier lees je er meer over.
#8 THE WRITERS RETREAT (2015)
Bij een schrijversretraite op een afgelegen eiland voegt romanschrijver Zandra zich bij een groep vreemdelingen, die haar met hun duisterste geheimen confronteren. Dan verdwijnt een van hen op mysterieuze wijze en realiseren ze zich dat er iets (of iemand?) anders op het eiland is.
Belangrijkste les
Met thrillers heb ik niets, het leven is mij al ‘thrilling’ genoeg, maar de naam triggerde mij. Per jaar geef ik minimaal vijf schrijfretraites dus het is niet zo vreemd dat de titel mij opviel. Dat is zeker iets om te onthouden als je een titel voor je boek bedenkt. Ik deed dat ook met mijn boek In Spanje schijnt altijd de zon. Die zal voor Spanje-liefhebbers aantrekkelijker zijn dan voor francofielen. Herkenning zorgt nu eenmaal voor omarming.
Wil je een blik werpen, kijk dan hier voor een preview.
#9 SIDEWAYS (2004)
Het verhaal gaat over twee vrienden, Miles en Jack, beiden overduidelijk in een midlifecrise beland en niet blij met hun echtgenotes. Miles is leraar en probeert al jaren een carrière als schrijver op te starten wat maar niet lukt.
Belangrijkste les
Schrijf omdat je er plezier in hebt. Of belangrijker: blijf niet bij die talloze afwijzingen van uitgevers hangen. Blijf schrijven voor your own good! Wil je toch uitgeven, ook dan hoef je niet af te wachten wat de mening is van de uitgeverij. Het is 2023, uitgeven in eigen beheer kan (nu) natuurlijk ook. Ik schreef de blog Kun je verdienen met een boek schrijven. Je leest het hier.
#10 REPRISE (2006)
Deze film over schrijven kijken? Bekijk hier de trailer.
Twee 23-jarigen, Erik en Phillip dromen ervan succesvolle schrijvers te worden. Op een dag staan ze allebei voor de brievenbus om hun manuscript te versturen. Het script van Erik wordt afgewezen, die van Phillip geaccepteerd. Van de ene op de andere dag wordt Phillip een ster van de Noorse literaire scène. De roem kan hij echter niet aan en hij glijdt een depressie in. Zes maanden later halen Erik en zijn vrienden Phillip op in een psychiatrisch ziekenhuis om hem na een lange behandeling thuis te brengen. De rollen draaien zich langzaam om als Eriks eerste roman eindelijk wordt gepubliceerd.
Belangrijkste les
Wat kunnen we ons soms verliezen in plotselinge successen. Maar dat niet alleen, succes is nooit voor altijd. Blijf nuchter, blijf menselijk. Weet je nog hoe Griet op de Beeck in Zomergasten een groot schrijfster werd in Nederland? En hoe ze afgebrand werd na een interview bij de DWDD over haar boek Het beste wat we hebben? Ze vertelde in de uitzending uitgebreid over haar persoonlijke betrokkenheid bij het centrale thema van het boek: incest. Ze werd zelf door haar vader op jonge leeftijd misbruikt.
De kritiek die kwam was niet mals. Ze ging een moeilijke tijd in. Niet dat ze haar menselijkheid was verloren, zeker niet, Griet is altijd menselijk gebleven, maar het leek of het succes haar opeens niet meer niet gegund werd.
Mocht je het even kwijt zijn, klik hier.
#11 THE HELP (2011)
Een film naar mijn hart. Levensechte verhalen die veranderingen realiseren, oh yes, wat kun je daar toch blij van worden. Deze film speelt zich af in Mississippi in de jaren 60.
Skeeter wil schrijfster te worden en interviewt zwarte vrouwen die in dienst zijn bij blanke, rijke families. Bang dat niemand mee wil werken aan het werkelijke thema van het boek, lijkt het schrijven ervan inderdaad te mislukken. Totdat Aibileen, de huishoudster van Skeeters beste vriendin, de eerste is die openlijk durft te spreken na een preek gehoord te hebben in de kerk.
Klik hier voor een preview.
Belangrijkste les
Je wilt een thema aan de kaak stellen met jouw boek? Mooi idee, maar verwacht niet dat dat direct lukt. Een lastig en beladen thema betekent dat je onderzoek doet en mensen gaat interviewen. Zorg dat de ander die je nodig hebt voor je boek, het belang ervan inziet. Zonder dat, geen input. Onderzoek wat de redenen kunnen zijn, van de persoon die je nodig hebt, om niet mee te doen. Gevolgd door die veel belangrijkere vraag: waarom zou die persoon je wél input geven en onder welke omstandigheden?
#12 THE SHINING (1980)
Stephen King kiest vaker schrijvers als hoofdpersonage. Zijn boek the Shining werd verfilmd en leverde een knap staaltje beeld op. Een verlaten, ingesneeuwd hotel met honderden ruimtes, afgesloten van de buitenwereld. Dat klinkt als een perfecte omgeving om rustig aan je boek te kunnen schrijven. Of om tijdens het schrijfproces volkomen door te draaien en uiteindelijk met een bijl achter je onschuldige vrouw en zoontje met bovennatuurlijke gave aan te rennen.
Jack Nickelson speelt de hoofdrol, grandioos gespeeld trouwens.
Belangrijkste les
Eerlijk is eerlijk, de achtergrondvideo leerde mij veel meer dan de film zelf. Een uitgebreide toelichting vind je hier (zeker kijken, echt een aanrader!). Er wordt meermaals ingezoomd op het gebruik van terugkerende kleuren, dieren, woorden, stijlen en symbolen in de film. Een mens heeft alles in zich, het is het kleine kind met de wraak, het ongenoegen. Hoe je dat kunt laten zien in een verhaal is hier subliem gedaan. Dit is werkelijk werk van een genius.
#13 EL AUTOR (2017)
Een Spaanse film. Ook te bekijken in het Engels via Netflix, zoek op The Motive.
Een parel! Deze Spaanse film opent met een masterclass door een Amerikaanse filmmaker. Hij bespreekt de wereld van pinguïns en waarom zelfs dat een verhaal heeft. Het heeft namelijk drama: hoe ze overleven, hoe ze zich voortplanten, enz.
De scène eindigt met drie tips voor schrijvers: vraag je altijd af 1. wie wil wat van wie 2. wat gebeurt er als hij/ zij het niet krijgt en 3. waarom nu?
Alvaró wil, net als zijn vrouw, schrijver worden. Maar waar zijn vrouw al een schrijversprijs in ‘the pocket’ heeft, lukt hem ondanks de tig cursussen en workshops niet om door te breken. Als hij haar dan ook nog eens in een auto aantreft, geplakt tegen het raam de liefde bedrijvend met een andere man, strandt hun relatie. Alvaró verhuist naar een appartement waar hij zijn te schrijven verhaal op een wel heel bijzondere wijze laat ontstaan. Laat je verrassen!
Belangrijkste les
> ‘Is my writing dramatic, is my writing essential?’
Als je wilt leren hoe je níet goed voor je personages moet zijn, kijk deze film! Vooral voor fictie-schrijvers is deze film een must omdat ik zelfs op een gegeven moment dacht: ‘En waarom zegt hij niets over de goede afloop? Aha, natuurlijk, altijd roet in het eten gooien, altijd drama zoeken!’ Als je de film kijkt, weet je welk moment ik bedoel.
In autobiografische verhalen is de nood om op zoek te gaan naar tegensalgen er niet, omdat je je leven schrijft en drama op een natuurlijke manier al een rol heeft. Er gelden simpelweg nét wat andere regels.
#14 SPOTLIGHT (2005)
Gebaseerd op een waargebeurd verhaal, vertelt Spotlight het verhaal over het beruchte onderzoek van The Boston Globe. Deze krant bracht in 2002 het grootschalige kindermisbruikschandaal binnen de Katholieke Kerk aan het licht. Ze publiceerden dat jaar meer dan 600 verhalen en 249 priesters werden aangeklaagd.
Belangrijkste les
Onderschat de kracht van het geschreven woord niet. Schrijvend kunnen we het onbesprokene bespreekbaar maken. Levensechte verhalen zijn dikwijls ook van grote waarde voor de journalistiek. Door onze persoonlijke ervaringen te delen, schudden we de wereld wakker!
BONUS #15 Dead poets society
Een film uit 1989 en nog steeds zo heerlijk om naar te kijken. De film gaat over de conservatieve eliteschool Welton Academy voor jongens in de jaren ’50 en over de leraar Engels die zijn studenten inspireert door zijn lessen poëzie. Hij leert hen niet alleen over poëzie, hij leert hen levenslessen, zelfstandig nadenken en het beste uit hun leven te halen. Leerlingen raken gefascineerd door professor Keating. Hij vertelt hen over de Dead poets society en moedigt hen aan om zich hierbij aan te sluiten. Dit zal het leven van de jonge studenten voorgoed veranderen.
Belangrijkste les
Poëzie gaat over zoveel meer dan woorden alleen. Het gaat over jezelf los zien van de mening van anderen. Het gaat over een ‘vers aan het leven mogen toevoegen’. Love that!
Kijk hier een prachtige scène om te zien hoe poëzie het leven van de studenten binnenkomt.
Ken je nog een film over schrijven?
Laat me hieronder weten wat jouw favoriete film is over schrijven. Zo maken we samen de lijst compleet!
Meer inspiratie om (eindelijk) je boek te schrijven?
Heb jij het gevoel dat het tijd is om je boek te schrijven? Niet rondlopen met het idee van een boek, maar in beweging komen? Laten we vandaag beginnen. Meld je aan voor de checklist met de 10 súperbelangrijke vragen voor je boek. Klik hieronder. Duizenden mensen gingen je al voor!
